95-lecie kobiet w Policji Państwowej

Kobiety od początku były obecne w policji państwowej, którą utworzono na mocy ustawy wydanej w dniu 24 lipca 1919 r. Wykonując początkowo prace biurowe, z czasem unormowano ich status jako pełnoprawnych policjantek.

Od końca XIX w. na świecie podejmowano działania zwalczające przestępstwa wymierzone w kobiety i dzieci, m. in. handel żywym towarem, prostytucję. W Europie przybrały one na intensyfikacji na początku lat 20 XX w. Liga Narodów, do której należała również Polska, zaleciła w 1923 r. przyjmowanie do służby w policji kobiet. 

 26 lutego 1925 roku Cyryl Ratajski, Minister Spraw Wewnętrznych, wydał rozporządzenie o przyjęciu kobiet do służby w policji. Zlecił również Komendzie Głównej przeprowadzenie rekrutacji i zorganizowanie kursów dla kandydatek chcących wstąpić do tej formacji mundurowej. Pierwszy 3-miesięczny kurs rozpoczął się już 15-kwietnia, a ukończyło go 30 pań. 25 z nich przydzielono do Urzędu Śledczego m. st. Warszawy, w którym utworzono kobiecą Brygadę Sanitarno-Obyczajową pod kierownictwem Filipiny Stanisławy Paleolog, pozostałe 5 skierowano do Łodzi. Podobne kursy przeprowadzano co kilka lat. Łącznie ukończyło je 215 kobiet. Ich praca była wysoko oceniana przez wizytacje policji z innych państw. Nic dziwnego - polskie policjantki mogły poszczycić się wieloma sukcesami.

Uczestniczki kursu słuchają przemówienia komendanta głównego,
gen. Józefa Kordiana Zamorskiego, 1939. Źródło: NAC, 1-B-173

Zobacz też --> Z biblioteki historyczki: "Policja Kobieca w Polsce (1925-1939)" - S. F. Paleolog - recenzja

Do 1935 r. nie istniały szczegółowe przepisy dotyczące umundurowania policjantek. Pamiątkowe fotografie z lat 1925-1935, wykonane na zakończenia kursów, prezentują kobiety starające się zachować jednolity ubiór. Charakterystyczne są bluzy mundurowe przypominające pewiackie, czapki maciejówki i pantofle. Dopiero w 1935 r. rozporządzeniem Ministra Spraw Wojskowych i Ministra Spraw Wewnętrznych ustalono szczegółowe wymogi mundurowe.

Odprawa policjantek z referatu policji kobiecej Centralnej Służby Śledczej w Warszawie, sierpień 1939 r. Zasadniczym kolorem umundurowania był granatowy. Czy jednak, wzorem przepisów o letnim umundurowaniu barwy khaki dla policjantów, również dla  policjantek wydano odpowiednie przepisy? Nie zachował się odpowiedni przepis, pozostały jedynie czarno-białe fotografie.
Źródło: NAC, 1-B-102-1

Nie było łatwo zostać policjantką. Służba w tej formacji wymagała wielu poświęceń, będących nie do pomyślenia w dobie walki o równouprawnienie płci. Istniało również wiele wymogów, które należało spełnić. Przede wszystkim kandydatka musiała być panną lub bezdzietną wdową w wieku od 25 do 45 lat, cieszyć się nienaganną opinią i posiadać co najmniej średnie wykształcenie.

Jeżeli wstępowała do służby, musiała zapomnieć o zamążpójściu przynajmniej na 10 lat. Jeżeli miała długie włosy, cóż, musiała je ściąć. Tak samo było zakazane noszenie biżuterii i makijażu.

Służba kobiet mimo wszystko nie należała do najłatwiejszych. Jeżeli zaistniała potrzeba udania się w rejon słynący z intensywnej przestępczości, policjantce towarzyszył inny policjant. Nawet po zakończeniu służby wieczorową porą, uzbrojonej policjantce jako kobiecie nie wypadało samej wracać do domu, towarzyszył jej opiekun. Współcześnie nikt nie przywiązuje do tego wagi.

Dzieci przebywające w Izbie Zatrzymań w Łodzi udające się na spacer w towarzystwie policjantek, 1937 r. Izby takie tworzono w większych miastach:
Warszawie, Łodzi, Krakowie oraz Poznaniu. Prowadzone były przez policjantki, gdyż uważano, że kobiety lepiej potrafią zająć się kwestiami wychowawczymi niż mężczyźni.. Źródło: NAC, 1-B-104-7

Bibliografia:

1. 26 lutego 1925 roku... początki policji kobiecej w II Rzeczypospolitej, "Wielkopolska.policja.gov.pl", http://www.wielkopolska.policja.gov.pl/wlk/aktualnosci/217311,26-lutego-1925-roku-Poczatki-Policji-Kobiecej-w-II-Rzeczypospolitej.html (dostęp: 26 lutego 2020 r.)

2. Historyk o początkach polskiej policji kobiecej, "Dzieje.pl" z 26 czerwca 2009 r., https://dzieje.pl/aktualnosci/historyk-o-poczatkach-polskiej-policji-kobiecej (dostęp: 26 luty 2020 r.)

3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wojskowych z dnia 20 lipca 1935 r. o umundurowaniu i uzbrojeniu szeregowych Policji Państwowej - kobiet, Dz. U. nr 57, poz. 367-370

4. "W granatowym było im do twarzy" - 90 lat policji kobiecej w Polsce, "Policja.pl", http://www.policja.pl/pol/aktualnosci/109284,W-granatowym-bylo-im-do-twarzy-90-lat-Policji-Kobiecej-w-Polsce.html (dostęp: 25 lutego 2020 r.)