Z powodu zanieczyszczenia rtęcią wody pitnej Majowie opuścili Tikal

-
Tikal to ruiny majańskiego miasta znajdującego się w Gwatemali. Zostały one odkryte pod koniec XVII w. przez hiszpańskich misjonarzy. Od ok. 100 lat archeolodzy zastanawiali się, czemu miasto zostało opuszczone ok. X w. Zwłaszcza, że ziemie w tym rejonie należały do żyznych gleb wulkanicznych.

Wielki Plac i Świątynia I w Tikal / fot. Mundo Maja, CC -BY-SA 4.0

Naukowcy z University of Cincinnati badając 10 zbiorników wodnych w potężnej majańskiej twierdzy, Tikal, stwierdzili ich znaczne zanieczyszczenie rtęcią i sinicami. Jak to możliwe? Rtęć w postaci siarczku rtęci znajdowała się w minerale cynobrze, z którego wyrabiano czerwony barwnik wykorzystywany głównie w dekoracji naczyń ceramicznych i budynków. Pozyskiwano go z pobliskiej wulkanicznej Formacji Wszystkich Świętych. Rtęć wymywana z budynków przez deszcze, dostawała się do zbiorników z wodami pitnymi, w których gromadziła się na dnie przez lata z innymi osadami.
W osadach ze zbiorników z znajdujących się przy pałacu i świątyni natrafiono na ślady cyjanobakterii. Spożycie tak zanieczyszczonej wody, nawet przegotowanej, groziło zatruciem, gdyż cyjanobakterie wytwarzają toksyczne związki chemiczne. Na powierzchni tych zbiorników musiały występować zakwity nie zachęcające do spożycia z nich wody. W innych zbiornikach poziom zanieczyszczenia wg naukowców był nieco niższy.
Majowie bez wątpienia mieli problem z dostępem do świeżej wody, zwłaszcza że tylko w krótkim okresie w ciągu roku występowały deszcze. Dlatego zbiorniki wodne odgrywały tak ważną rolę, a władcy pozostawali w specjalnych związkach z bogami deszczu.

Bibliografia:
Błoński M., Majowie opuścili potężne Tikal, gdyż zanieczyśczyli zbiorniki wody rtęcią?, "Kopalniawiedzy.pl" z dnia 29 czerwca 2020 r., https://kopalniawiedzy.pl/Tikal-Majowie-zbiornik-wody-rtec-sinice-cyjanobakterie,32261 (dostęp: 30 czerwca 2020 r.)

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Rocznica na dziś: 90. rocznica śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego i 55. gen. Władysława Andersa

-
Obraz
Fragment ostatniej woli Piłsudskiego: "Nie wiem czy nie zechcą mnie pochować na Wawelu. Niech! Niech tylko moje serce wtedy zamknięte schowają w Wilnie gdzie leżą moi żołnierze co w kwietniu 1919 roku mnie jako wodzowi Wilno jako prezent pod nogi rzucili. Na kamieniu czy nagrobku wyryć motto wybrane przeze mnie dla życia «Gdy mogąc wybrać, wybrał zamiast domu/ Gniazdo na skałach orła, niech umie/ Spać, gdy źrenice czerwone od gromu/ I słychać jęk szatanów w sosen zadumie/ Tak żyłem.» A zaklinam wszystkich co mnie kochali sprowadzić zwłoki mojej matki z Sugint Wiłkomirskiego powiatu do Wilna i pochować matkę największego rycerza Polski nade mną. Niech dumne serce u stóp dumnej matki spoczywa. Matkę pochować z wojskowymi honorami ciało na lawecie i niech wszystkie armaty zagrzmią salwą pożegnalną i powitalną tak by szyby w Wilnie się trzęsły. Matka mnie do tej roli jaka mnie wypadła chowała. Na kamieniu czy nagrobku Mamy wyryć wiersz z «Wacława» Słowackiego zaczynający się od słów «...
Czytaj więcej...

Rocznica na dziś: pierwsza wzmianka o Kaszubach

-
Obraz
W 2004 r. po raz pierwszy obchodzono Dzień Jedności Kaszubów (Dzéń Jednotë Kaszëbów), na pamiątkę pierwszej pisemnej wzmianki o Kaszubach z 1238 r. W związku z nadaniami dla Joannitów, papież Grzegorz IX 19 marca 1238 r. wydał specjalną bullę. Potwierdzał w niej nadanie im Starogardu przez Bogusława I władcę Kaszub („duce Cassubie”) i jego syna Bogusława II oraz ich następców.  Od tego momentu zauważalne jest, że pomorscy Gryfici oficjalnie tytułowali się książętami Kaszub lub Kaszubów aż do 1637 r., kiedy to zmarł ostatni przedstawiciel tej dynastii. Nazwę Kaszuby, można by rzec, wprowadził od do obiegu zakon dominikanów. Na terenie od Słupska oraz być może Tczewa i Gdańska na wschodzie, po Greifswald i Pasewalk na zachodzie utworzył tzw. kontratę kaszubską¹. Mapa administracyjna północnych Niemiec z 1897 r. Gerard Labuda zauważył, iż nazwa ta pojawiła się w chwili, gdy mieszkańców terenów nadmorskich (czyli w przybliżeniu całego współczesnego polskiego Pomorza) przestano okr...
Czytaj więcej...

To była jedyna kobieta wśród cichociemnych

-
Obraz
To jedna z tych postaci, której życie jest gotowym scenariuszem filmu. Była legendą w konspiracyjnym świecie okupowanej Polski. Emisariuszka poszukiwana bez przerwy przez Niemców, nigdy nie została przez nich złapana. Dziś mija 116 rocznica jej urodzin. Młodość Elżbieta Zawacka przyszła na świat 19 marca 1909 r. w Toruniu urodziła się Elżbieta Zawacka jako jedna z siedmiorga dzieci Władysława i Marianny z d. Nowak. Ojciec był podoficerem w pruskiej armii, potem pracował jako urzędnik w sądzie. Elżbieta języka polskiego zaczęła się uczyć dopiero w wieku 11 lat, ponieważ od 1887 r. obowiązywał w zaborze pruskim zakaz jego używania, a poza tym Władysław był inwigilowany przez władze, ale raczej z czystych podejrzeń o działania przeciwko zaborcy. Ukończyła niemiecką Szkołę Średnią dla Dziewcząt w Toruniu, a następnie Miejskie Gimnazjum Żeńskie. W 1931 r. uzyskała absolutorium na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskim i rozpoczęła pracę jako nauczyciel matematyki i ...
Czytaj więcej...

Rocznica na dziś: przeniesienie stolicy Polski z Krakowa do Warszawy

-
Obraz
Początki Warszawy sięgają XIII w. W poł. XIV w., gdy powstało księstwo warszawskie, Warszawa stała się siedzibą książęcą oraz ważnym ośrodkiem sądownictwa i administracji. Jej znaczenie wrosło dopiero po 1413 r., kiedy to  mazowiecki Janusz I Starszy przeniósł do niej stolicę swojego księstwa. Istniejący w tym miejscu gród w poł. XIV w. zyskał formę ceglanego zamku. Od tego czasu był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany, dostosowywany jednocześnie do potrzeb dworu książęcego a potem królewskiego, administracji państwowej (jako miejsce obrad sejmu czy senatu) i ogólnie funkcji reprezentacyjnych. Tak było pod koniec panowania Zygmunta Augusta, który rezydował w zamku w okresie od końca 1568 r. do 1572 r.,gdy opuścił go krótko przed swoją śmiercią. W 1596 r. Warszawa stała się już na dobre stolicą Polski ze względu na stałe przeniesienie do zamku królewskiego siedziby dworu i administracji państwowej przez Zygmunta III Wazę.
Czytaj więcej...

Twarz wyrzeźbiona na elemencie wału obronnego znaleziona w Jeziorze Lednickim

-
Obraz
Badacze są przekonani, że odkryty ozdobny element nie jest efektem swobodnej działalności cieśli. Podkreślają, że tego typu wielkoskalowych przedstawień ludzi czy tworów podobnych do ludzi z okresu wczesnego średniowiecza na obszarze Słowiańszczyzny odkryto bardzo niewiele. Według badań dendrochronologicznych drzewo wykorzystane do stworzenia artefaktu ścięto w 967 r. z marginesem siedmiu lat wstecz lub ośmiu lat po tej dacie. Dziekanowice, 10.07.2025. Miejsce znalezienia wydobytego z Jeziora Lednickiego zdobionego twarzą elementu konstrukcyjnego zaprezentowanego podczas konferencji prasowej w siedzibie Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy w Dziekanowicach, 10 bm. Rok ścięcia drewna do wykonania belki konstrukcyjnej oszacowano na 967 (w przedziale czasu między 960 a 975 r.). Konrad Lewek z Centrum Archeologii Podwodnej podkreślając wyjątkowość znaleziska zaznaczył, iż badacze przyjęli, że owa twarz najprawdopodobniej jest wyobrażeniem postaci ze świata duchowego . Dodał przy tym, że te...
Czytaj więcej...

95-lecie kobiet w Policji Państwowej

-
Obraz
Kobiety od początku były obecne w policji państwowej, którą utworzono na mocy ustawy wydanej w dniu 24 lipca 1919 r. Wykonując początkowo prace biurowe, z czasem unormowano ich status jako pełnoprawnych policjantek. Od końca XIX w. na świecie podejmowano działania zwalczające przestępstwa wymierzone w kobiety i dzieci, m. in. handel żywym towarem, prostytucję. W Europie przybrały one na intensyfikacji na początku lat 20 XX w. Liga Narodów, do której należała również Polska, zaleciła w 1923 r. przyjmowanie do służby w policji kobiet.   26 lutego 1925 roku Cyryl Ratajski, Minister Spraw Wewnętrznych, wydał rozporządzenie o przyjęciu kobiet do służby w policji. Zlecił również Komendzie Głównej przeprowadzenie rekrutacji i zorganizowanie kursów dla kandydatek chcących wstąpić do tej formacji mundurowej. Pierwszy 3-miesięczny kurs rozpoczął się już 15-kwietnia, a ukończyło go 30 pań. 25 z nich przydzielono do Urzędu Śledczego m. st. Warszawy, w którym utworzono kobiecą Brygadę Sani...
Czytaj więcej...

Howard Carter (1874-1939) - najsłynniejszy egiptolog

-
Obraz
Howard przyszedł na świat 9 maja 1874 r. w Brompton w londyńskim Kensington jako syn Marthy Joyce Sands i malarza Samuela Johna Cartera. Był najmłodszy z 11 rodzeństwa i najbardziej chorowity. Wychowywały go siostry ojca mieszkające w Swaffham. Nie uczęszczał do szkoły publicznej, jedynie do dame school prowadzonej przez kobiety. Nigdy nie uzyskał formalnego wykształcenia w żadnym zawodzie. Posiadał zdolności plastyczne, podobnie jak szóstka pozostałych przy życiu braci i siostra. Rozwijał je pod kierunkiem ojca. W Swaffham Carterowie utrzymywali kontakty z rodem Amherstów z Didlington Hall. Późniejszy baron Amherst z Hackney i członek parlamentu, William Tysen-Amherst, interesował się wszystkim co starożytne, posiadał nawet prywatne muzeum starożytności egipskich. Howard, wraz z ojcem pracującym dla niego, miał okazję do zapoznania się z kolekcją. Gdy egiptolog Percy Newberry napomknął przyjacielowi Williamowi, iż poszukuje młodego asystenta uzdolnionego artystycznie, ten wskazał mu 1...
Czytaj więcej...