"Cukier krzepi", "cukier wzmacnia kości". Jak do dzisiaj funkcjonują mity na temat cukru w diecie dzieci

Hasło reklamowe "cukier krzepi" zna chyba każdy. Współcześnie wiadomo, że nie jest to prawda i widok starej reklamy wzbudza uśmiech. Zdziwić może jednak fakt, że... niektórzy nadal uważają to za prawdę.


Autorem hasła „cukier krzepi” był Melchior Wańkowicz (1892-1974). W latach 1930-33 pracował jako doradca reklamowy Związku Cukrowników. To w tym czasie wymyślił to hasło, otrzymując za nie honorarium w wysokości 5 tys. zł.
To hasło reklamowe było odtąd obecne w przestrzeni publicznej, prasie a nawet znalazło się w elementarzu dla dzieci.

Zastanawiać może, dlaczego uważano cukier za niezbędny element diety, szczególnie u dzieci. Otóż chodziło zwyczajnie o zwiększenie sprzedaży drogiego towaru, jakim był cukier. Przeliczając jego cenę na współczesne pieniądze, 1 kg cukru kosztował ok. 25 zł. Co prawda po I wojnie światowej rolnictwo i siłą rzeczy związane z nim cukrownictwo przeżywało kryzys, ale gdy sytuacja ustabilizowała się - ceny cukru nadal pozostały wysokie. Albowiem został on objęty podatkiem akcyzowym - za 100 kg trzeba było odprowadzić 37 zł podatku. Dla państwa polskiego był to ważny przychód. W skali roku wystarczał przykładowo na pokrycie utrzymania i budowy dróg.

Żeby jeszcze bardziej skomplikować sytuację, cukier był sprzedawany chociażby do Wielkiej Brytanii po 0,17 zł (były to tzw. ceny dumpingowe stosowane w celu poprawy bilansu handlu zagranicznego). Producenci więc musieli gdzieś zrekompensować te straty. Ceny cukru wynosiły zatem średnio 1,55 zł. Średnia pensja według danych z 1935 r. wynosiła 102,77 zł dla mężczyzn i 53,32 zł dla kobiet. Nie każdy zatem mógł pozwolić sobie na jego zakup. 

Cukier uważano bardziej za potrawę niż przyprawę. Rekomendowano jego spożycie osobom aktywnym fizycznie i pracownikom służb mundurowych jako produktu wysokoenergetycznego i najlepiej przyswajalnego. Zalecano go też dzieciom karmionym sztucznie specjalnymi mieszankami już od pierwszych tygodni życia jako produktu wzmacniającego kości.

Do tego jeszcze w ówczesnej Polsce dietetyka dopiero raczkowała, mało kto interesował się nią, nawet lekarze. Zatem nie bardzo przejmowano się rzeczywistym wpływem cukru na zdrowie.

Wysiłki dawnych cukrowników w ukazywaniu mniej lub bardziej miarodajnych zalet spożywania cukru widoczne są do dziś. Zdarza się niekiedy, że osoby nie tak starej daty pytają, czy dziecku podaje się wodę lub herbatkę z cukrem, chociaż ma dopiero kilka tygodni. I, o zgrozo - czy daje się cukier dzieciom w okresie ząbkowania, bo wzmacnia (!) rosnące mleczaki.

Dziś wiadomo, że cukier spożywany w zbyt dużych ilościach może przyczyniać się np.  do zachorowania na osteoporozę. 

Ale tak wygląda mniej więcej długofalowy skutek cukrowego, przedwojennego marketingu.









 

Plakat z 1929 r. Na nim dobrze widać, że cukier sprzedawano w tzw. głowach podobnych do pocisków, od których odłupywano mniejsze kawałki




Bibliografia:

Kuzak R., 15 dzisiejszych złotych za kilogram cukru? Tak, tyle to kosztowało w przedwojennej Polsce, „Ciekawostkihistoryczne.pl” z dnia 9 sierpnia 2011 r., https://ciekawostkihistoryczne.pl/2011/08/09/15-dzisiejszych-zlotych-za-kilogram-cukru-tak-tyle-to-kosztowalo-w-przedwojennej-polsce/ (dostęp: 2 luty 2025 r.)

Janicki K., „Cukier krzepi” – historia legendarnego hasła, „Ciekawostkihistoryczne.pl” z dnia 19 stycznia 2016 r., https://ciekawostkihistoryczne.pl/2016/01/19/jeden-spryciarz-przekonal-cala-polske-ze-cukier-to-lekarstwo-na-kazda-bolaczke-i-niezle-sie-na-tym-dorobil/ (dostęp 2 luty 2025 r.)

Pawłowska M., Cukier, horror i ojczyzna #8, „Marty Pawłowskiej Korzenie. Skrzydła " z dnia 16 czerwca 2024 r., 
https://www.korzenieskrzydla.pl/2024/06/16/cukier-horror-i-ojczyzna-8/ (dostęp: 2 luty 2025 r.)

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Rocznica na dziś: 90. rocznica śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego i 55. gen. Władysława Andersa

Rocznica na dziś: pierwsza wzmianka o Kaszubach

To była jedyna kobieta wśród cichociemnych

Rocznica na dziś: przeniesienie stolicy Polski z Krakowa do Warszawy

Twarz wyrzeźbiona na elemencie wału obronnego znaleziona w Jeziorze Lednickim

95-lecie kobiet w Policji Państwowej

Howard Carter (1874-1939) - najsłynniejszy egiptolog