Sławna, piękna, podziwiana. Jej życie wyglądało jak z bajki, choć miewała gorsze momenty - rozstanie z małą córką, kolejne rozwody. Jednak za zasłoną skrywała tajemnicę - była radzieckim szpiegiem regularnie przekazującym informacje Stalinowi o najwyższych dygnitarzach hitlerowskich Niemiec.
Wczesna młodość
Przyszła na świat 14 kwietnia 1897 r. w Aleksandropolu w Armenii. Imię otrzymała po ciotce - Oldze Leonardovnej-Knipper-Czechovej, słynnej aktorki. Jej rodzice, Konstantin i Luise Knipperowie, byli zrusyfikowanymi Niemcami. W 1899 r. przenieśli się do carskiego Sioła. W 1910 r. przeprowadzili się do Petersburga. W szkole Olga radziła sobie kiepsko, jedynie z zajęć związanych ze sztuką osiągała dobre wyniki. Dlatego rodzice w 1914 r. zapisali ją do Moskiewskiego Teatru Artystycznego, gdzie kształciła się pod okiem swej ciotki.
Szpieg "śpioch"
W roku 1920 Olga opuszczała Związek Radziecki, oficjalnie na kilka tygodni, zostawiając w kraju byłego męża i córkę. Było to niesłychane - w Rosji wyniszczonej wojną domową i terrorem bolszewickim panował głód i epidemie a Feliks Dzierżyński rozprawiał się z rosyjską emigracją w Paryżu i Berlinie. Olga miała przy sobie dokument podpisany przez samą żonę Lenina, Nadieżę Krupską. Czy została zwerbowana przez tajną policję polityczną i miała misję do wykonania? Nie można tego ani potwierdzić, ani temu zaprzeczyć.
Przejeżdżając przez granicę, przemyciła pod językiem pierścionek, ze sprzedaży którego mogła przez pewien czas utrzymać się w Berlinie. Nawiązała tam kontakt z księciem Michaiłem pamiętającym ją z ról w Kaliostro i Poslednije prikluczenia Arsena Lupin. Podczas wspólnego z nim spotkania w restauracji zwrócili na nią uwagę producent filmowy Erich Pommer i reżyser Friedrich Wilhelm Murnau, którzy przypadkowo też tam byli. Przypadkowe spotkanie zaowocowało w kwietniu następnego roku premierą filmu Schloss Vogeloed z Olgą w roli głównej.
Czechowa stała się sławna i bogata, również dzięki podtrzymywaniu nieprawdziwej legendy o jej współpracy z teatrem Konstantina Stanisławskiego. Czy w tamtym czasie wykonywała polecenia Dzierżyńskiego skierowane przeciw rosyjskiej emigracji - nie wiadomo. Mogła za to być "uśpionym agentem" (jak Angelina Jolie w filmie Salt), budować siatkę wywiadowczą i zawierać znajomości z ważnymi niemieckimi osobistościami pod idealną przykrywką artystki-aktorki. W tamtym czasie do Olgi dołączyła córeczka.
 |
| Olga Czechowa w 1930 r., NAC sygn. 1-M-2123-1 |
Będąc u szczytu sławy, w 1933 r. dostała po raz pierwszy zaproszenie na przyjęcie w Kancelarii Rzeszy odbywające się z okazji przejęcia władzy przez nazistów. Był tam obecny również nowy minister propagandy i oświecenia publicznego, Joseph Goebbels, który lubował się w filmach i pięknych aktorkach. Niebawem został protektorem Czechowej i wprowadził ją na rządowe salony. Aktorka bywała na przyjęciach razem z Hitlerem, Goeringiem i Ribbentropem, jak również na przyjęciach organizowanych przez żony nazistowskich polityków.
 |
Olga Czechowa u boku Hitlera, 1939 r. |
Od 1935 r. nazistowskie Niemcy zacieśniały stosunki ze Związkiem Radzickim, który póki co nie uaktywniał wszystkich szpiegów, gdyż nie miał potrzeby. Sytuacja uległa zmianie dopiero w 1940 r. Do Berlina przybył Wiaczesław Mołotow mający za zadanie ustalić z Niemcami podział stref wpływów obu państw. Na przyjęciu dyplomatycznym z tej okazji była również obecna Olga Czechowa i Wsiewołod Mierkułow, I zastępca komisarza NKWD. Obydwoje odbyli długą rozmowę na osobności, co nie uszło uwadze gości. O czym rozmawiali - oczywiście nie wiadomo. Można przypuszczać, że był to pierwszy krok ku przygotowaniu pewnego zamachu... W tym samym roku do Berlina przybył książę Janusz Radziwiłł, zwerbowany przez Berię w charakterze "uśpionego szpiega", a oficjalnie uwolniony na życzenie dworów panujących Wielkiej Brytanii, Włoch i Szwecji (był aresztowany we wrześniu 1939 r. po zajęciu polskich ziem przez Armię Czerwoną). Radziwiłł przyjaźnił się przed wojną z Hermanem Goeringiem, dlatego był potrzebny radzieckiemu wywiadowi.
Niedoszły zamach na Hitlera
Po agresji III Rzeszy na Związek Radziecki narodził się pomysł przeprowadzenia zamachu na Hitlera. Czechowa i Radziwiłł, jako osoby przebywające w najbliższym otoczeniu Furera, mieli za zadanie otworzyć drogę zespołowi uderzeniowemu, szkolonemu w ZSRR. Na zabójcę wybrano brata Olgi, Lwa Konstantynowicza Knippera, który miał urodę aryjską (był wysokim blondynem) i biegle władał językiem niemieckim. Wedle planu Berii, Lew wraz z małżonką mieli udawać uciekinierów ze Związku Radzieckiego i znaleźć schronienie u Olgi. W dalszej kolejności do Berlina miało przybyć uzbrojonych jedenastu zabójców, oraz radziecki bokser Borys Miklaszewski. Ten ostatni, zrzucony ze spadochronem w Niemczech, udawał że przebył nielegalnie zieloną granicę jako uciekinier przed radzieckim terrorem. Drzwi do najwyższych nazistowskich urzędników otworzył mu wygrany pojedynek z niemieckim czempionem, Maxem Schmelingiem.
Przygotowania do zamachu trwały cały rok. I gdy wszystko było zapięte na ostatni guzik, Stalin uznał, iż w razie powodzenia akcji do władzy w Niemczech mogą dojść sojusznicy Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, i może dojść do zawarcia pokoju. Stawiałoby to Rosję w niekorzystnej sytuacji. Akcję zatem odwołano. Niemniej jednak Czechowa nadal współpracowała z NKWD i regularnie przekazywała informacje do Moskwy.
Po wojnie
W kwietniu 1945 r. Armia Czerwona wkraczała na ziemie III Rzeszy, podążał za nią radziecki kontrwywiad Siersz, który odnalazł Olgę w jej domu w pobliżu Poczdamu. Aktorkę odesłano do Moskwy, a w czerwcu z powrotem była już w Berlinie. Otrzymała od radzieckich władz w podmiejskiej dzielnicy willę, zapas żywności na dwa miesiące, wyremontowane dwa samochody, dużą sumę pieniędzy oraz trzech wartowników.
Tak było do 1953 r. Po śmierci Stalina Beria chciał przejąć władzę w Rosji i miał wielkie plany co do zjednoczenia Niemiec. Jego osobistymi wysłannikami mieli być: książę Janusz Radziwiłł wysłany do USA i Olga Czechowa negocjująca na miejscu z władzami RFN. Niestety władzę przejął Nikita Chruszczow i Beria nie zdołał zrealizować swego planu. Olga zdołała się przedostać do RFN podczas gdy wielu popleczników Berii odesłano do Moskwy.
Czechowa musiała z czegoś żyć. Przez wojnę straciła majątek, więc nadal utrzymywała kontakt z radzieckim wywiadem. Założyła w Monachium studio filmowe, które szybko splajtowało. I nagle w 1955 r. znalazła środki na założenie wielkiej firmy Olga Tschechova Kosmetik, która być może była finansowana przez radziecki wywiad. Miała swe oddziały w Monachium, Berlinie i Mediolanie.
Działalność artystyczna
Swoje pierwsze role grała w Moskiewskim Teatrze Artystycznym. W 1914 roku była odtwórczynią roli Ofelii. Po rozwodzie z pierwszym mężem w 1917 r. dołączyła do grupy kabaretowo-teatralnej Mała Stonoga. Zagrała w filmach niemych Anya Kraeva, Kagliostro, The Last Adventure of Arsène Lupin. Po przyjeździe do Berlina szybko zdobyła sławę za film Schloss Vogeloed. Do wybuchu wojny zagrała w 102 filmach. w 1931 r. zagrała po raz pierwszy w filmie dźwiękowym, Die Drei von der Tankstelle, dzięki czemu jeszcze bardziej jej gwiazda rozbłysła. Stała się nawet ulubioną aktorką Adolfa Hitlera. Szybko dostała angaż do hollywoodzkiej produkcji, Love on Command, ale nie udało jej się podbić stolicy światowego kina. Wróciła więc do Berlina, gdzie w dalszym ciągu grała w filmie za filmem. Jeszcze w tym samym roku zagrała w filmie Alfreda Hitchcoka Mary. Po wojnie ograniczyła swą działalność na tym polu. Próbowała swych sił jako producentka filmowa, ale bez powodzenia. Prowadząc firmę kosmetyczną, od czasu do czasu grywała drobne role w różnych produkcjach.
Życie osobiste
W Moskiewskim Teatrze Artystycznym, w którym uczyła się i grała pierwsze role, poznała o sześć lat starszego Michaiłła Czechowa. Para szybko nawiązała romans, który zakończył się potajemnym ślubem. Dwa lata później, w 1916 r. urodziła im się córka Olga. Rok później byli już po rozwodzie, ale utrzymywali bliskie kontakty ze względu na córkę. Drugie małżeństwo aktorki z Frederikiem Yaroshim trwało rok; rozwiedli się w 1921 r. kiedy to stała się sławna w III Rzeszy.
 |
| Michaił Czechow, pierwszy mąż Olgi. Od 1928 r. robił karierę w USA. Do dziś jego prace z teorii aktorstwa są inspiracją dla kolejnych pokoleń aktorów. |
Trzeciego męża, Marcela Robbinsa, poślubiła w 1936 r. Dwa lata później byli już po rozwodzie.
Jak widać, Olga nie umiała ułożyć sobie życia osobistego.
Po wojnie prasa niemiecka przypisywała jej romans z Fuhrerem, co nie było prawdą, tylko szukaniem taniej sensacji.
Zakończenie
Dopóki archiwa rosyjskie nie zostaną odtajnione, nie będzie wiadomo, jaką rolę odgrywała Czechowa odkąd rozpoczęła współpracę z radzieckim wywiadem. Niemniej jednak zapisała się w historii kina niemieckiego złotymi literami. Zmarła 9 marca 1980 r. na leukemię. Przed śmiercią prosiła o lampkę szampana.
Bibliografia:
1. Shelokhonov S., Olga Tschechowa. Biography, https://www.imdb.com/name/nm0874781/bio (dostęp: 19 lutego 2021 r.)
2. Wołoszański B., Mata Hari Stalina, "Wprost" 43(2004), s. 78-80
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz