W Dongoli prawdopodobnie odkryto największą znaną nubijską katedrę. Była wysokości trzech pięter

Na katedrę natrafili archeolodzy z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego w 60. rocznicę odkrycia katedry w Faras. Szukając pozostałości z okresu zaniku chrześcijaństwa na tym terenie, natrafili przypadkiem na absydę - najświętszą część świątyni.

W trakcie tegorocznych dotychczasowych prac oczyszczono mur absydy wraz z przyległą ceglaną ścianą kościoła i kopułę grobowca o średnicy 7,5 m, w którym prawdopodobnie chowano biskupów. Ściany absydy pokryto malowidłem przedstawiającym dwa rzędy monumentalnych postaci. Jej średnica wynosi 6 metrów a wysokość ok. 10 m. 

Biorąc pod uwagę proporcje wymiarów innych nubijskich kościołów, przypuszcza się, iż długość tej świątyni wynosi ok. 30 m a szerokość 26 m. Jeżeli w toku dalszych prac to się potwierdzi, to oznaczać będzie, iż jest to największy znany odkryty nubijski kościół. Poza tym jego lokalizacja jest znamienna: znajdował się w samym centrum dwustuhektarowego miasta, w cytadeli otoczonej murem o wysokości 10 m i grubości 5 m, w której odsłonięto już m. in. inne kościoły i wille elit kościelnych i państwowych - zatem świątynia mogła pełnić funkcję archikatedry, której podlegała wspomniana katedra w Faras. Dotąd uważano za takową świątynię zlokalizowaną poza cytadelą. Odkrycie z pewnością wpłynie na konieczność pisania od nowa podręczników historii kościoła w Nubii.

Kościół o granitowych kolumnach w Starej Dongoli/ CC BY -SA 3.0/fot. Lucio A

Archeolodzy z UW od początku lat 60. prowadzą badania nad średniowieczną Nubią. Zaczęło się spektakularnie od słynnego odkrycia katedry w Faras przez prof. Kazimierza Michałowskiego. Aktualnie prace w Dongoli prowadzone są w ramach grantu Europejskiej Rady Badań pt. "UMMA - Urban Metamorphosis of the community of a Medieval African capital city" pod kierunkiem dr hab. Artura Obłuskiego, obejmującego pięć lat prac w Dongoli. Archeolodzy przygotowują się do kolejnego sezonu wykopaliskowego jesień-zima 2021/2022 wspólnie z  konserwatorami z Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie, którzy na bieżąco zabezpieczają in situ odkrywane malowidła przed zniszczeniem.

Dongola była stolicą Makurii - jednego z trzech chrześcijańskich królestw z terenu Nubii - które funkcjonowało przez 1200 lat, od końca V w. do XVIII w. kiedy to zostało opuszczone. W XVI w. Makurię włączono do arabskiego państwa Fundż.

Summary

Polish achaeologists from the Center of Mediterranean Archeology of the University of Warsaw found the cathedral on the 60th anniversary of the discovery of the Faras Cathedral. When they looking for remains from the period of the decay of Christianity in this area, they found an apse - the most holy part of the temple.